Wstęp
Zgodnie z art. 21 ust. 1 Prawa upadłościowego, dłużnik jest zobowiązany zgłosić wniosek o upadłość w terminie trzydziestu dni od momentu, kiedy zaistnieją ku temu podstawy. W przypadku spółek z.o.o. i akcyjnych, obowiązek ten spoczywa na osobach mających prawo prowadzenia spraw spółki i jej reprezentowania. Niezłożenie wniosku w terminie może skutkować odpowiedzialnością karną. W tym artykule przyjrzymy się, czy takie zaniedbanie jest przestępstwem oraz jakie są jego konsekwencje.
Odpowiedzialność karna za niezłożenie wniosku o upadłość
Zgodnie z art. 586 Kodeksu spółek handlowych, członek zarządu lub likwidator spółki, który nie złoży wniosku o ogłoszenie upadłości mimo wystąpienia przesłanek, podlega odpowiedzialności karnej. Niezłożenie takiego wniosku traktowane jest jako przestępstwo, które może być rozpatrywane na drodze postępowania karnego, nawet jeśli przepis znajduje się w Kodeksie spółek handlowych, a nie w Kodeksie karnym.
Odpowiedzialność z art. 586 k.s.h. dotyczy tylko określonych osób, które są członkami zarządu lub likwidatorami spółki. Inne osoby związane ze spółką, takie jak prokurenci, członkowie rady nadzorczej czy akcjonariusze, nie ponoszą odpowiedzialności na gruncie tego przepisu.
Przestępstwo indywidualne właściwe
Przestępstwo niezłożenia wniosku o upadłość to tzw. przestępstwo indywidualne właściwe, co oznacza, że może je popełnić wyłącznie osoba, która ma określone cechy prawne – w tym przypadku członek zarządu lub likwidator. Celem tego przepisu jest ochrona bezpieczeństwa obrotu gospodarczego oraz interesów majątkowych wspólników, wierzycieli i innych podmiotów trzecich. Funkcjonowanie spółki niewypłacalnej w obrocie handlowym może wprowadzać w błąd jej kontrahentów i stwarzać ryzyko dla stabilności finansowej.
Umyślność przestępstwa
Przestępstwo z art. 586 k.s.h. jest przestępstwem umyślnym. Oznacza to, że członek zarządu lub likwidator musi świadomie zaniechać zgłoszenia wniosku o upadłość, przewidując, że jego działanie lub brak działania może być szkodliwe. Działanie to może być zarówno w formie zamiaru bezpośredniego, jak i zamiaru ewentualnego, co oznacza, że sprawca musi być świadomy swojego obowiązku i jego konsekwencji.
Strona przedmiotowa czynu
Przestępstwo to polega na zaniechaniu, czyli niezgłoszeniu wniosku o upadłość. Ten czyn trwa aż do momentu, gdy wniosek zostanie złożony albo do chwili, gdy czynności podejmie inny członek zarządu. Ma to znaczenie również w kontekście terminu przedawnienia przestępstwa, który biegnie od momentu zakończenia stanu bezczynności.
Zagrożenie karą
Zgodnie z art. 586 k.s.h., osoba winna niezłożenia wniosku o upadłość może zostać ukarana grzywną, ograniczeniem wolności lub karą pozbawienia wolności do jednego roku. Sąd przy wymierzaniu kary bierze pod uwagę stopień winy sprawcy, szkodliwość społeczną czynu oraz inne czynniki, takie jak cele wychowawcze kary.
Konsekwencje prawne dla spółek
Niezłożenie wniosku o upadłość w terminie nie tylko naraża członków zarządu lub likwidatorów na odpowiedzialność karną, ale może również wpłynąć na kondycję finansową samej spółki oraz jej wierzycieli. Spółka, która nie jest w stanie wywiązać się ze swoich zobowiązań, powinna jak najszybciej podjąć kroki przewidziane przez prawo upadłościowe, aby zminimalizować szkody dla wszystkich zainteresowanych stron.
Podsumowanie
Niezłożenie wniosku o upadłość przez członka zarządu lub likwidatora spółki z.o.o. czy spółki akcyjnej stanowi przestępstwo, które może prowadzić do nałożenia kary grzywny, ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności do roku. Przesłanek upadłości nie należy ignorować, a obowiązek działania spoczywa na wszystkich członkach zarządu. W interesie zarówno spółki, jak i jej wierzycieli jest, aby złożenie wniosku o upadłość nastąpiło w odpowiednim czasie.
